Η Τήλος είναι ένα μικρό νησί στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων της Ελλάδας στο Αιγαίο πέλαγος, ανάμεσα στα νησιά Κω και Ρόδο. Ωστόσο, παρά το μικρό του μέγεθος δεν στερείται πολιτισμού και ιστορίας, όπως συμβαίνει και με τα περισσότερα μέρη στην Ελλάδα. Επισκέφτηκα το νησί σε ένα ταξίδι μου στα Δωδεκάνησα, όπου εξερεύνησα έξι διαφορετικά νησιά, αναζητώντας τις τοπικές γυναικείες φορεσιές τους, στο πλαίσιο του φωτογραφικού μου έργου «Καρυάτις».
Το νησί της Τήλου στο Αιγαίο.
Στη μυθολογία, ο Τήλος ήταν γιος του Ήλιου και της Θάλιας, αδερφής των Τελχιδών. Ήρθε στο νησί αναζητώντας βότανα για να θεραπεύσει την άρρωστη μητέρα του και αργότερα επέστρεψε για να χτίσει έναν ναό στον Απόλλωνα και τον Ποσειδώνα. Ωστόσο, η Τήλος δεν εμφανίζεται στην ελληνική μυθολογία και το όνομα μάλλον έχει άγνωστη προελληνική προέλευση. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος* σημειώνει ότι στην αρχαιότητα η Τήλος ήταν γνωστή ως Αγαθούσα. Στο Μεσαίωνα, ήταν γνωστή από τους Ιταλούς ως Επισκόπιο, είτε επειδή ήταν Έδρα Επισκόπου είτε λόγω της θέσης της ως ορμητήριο. Το νησί έχει επίσης ονομαστεί στα τουρκικά İlyaki και στα σύγχρονα ιταλικά Piscopi.
ΓΩΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ \\
Η Τήλος, αν και μικρή σε μέγεθος, είναι γεμάτη βουνά και μονοπάτια που σε οδηγούν σε μαγευτικά τοπία ή ακόμα και ερειπωμένες αρχαίες πόλεις, που υπάρχουν σε πληθώρα στο νησί, γι' αυτό καλό είναι να έχεις αυτοκίνητο για να τριγυρνάς, για να εξερευνήσεις τον τόπο. Και αυτό γιατί το νησί άκμασε κατά την κλασική εποχή, έκοψε τα δικά του νομίσματα και φημιζόταν για τα ρούχα και τα αρώματά του. Αυτό ήταν την περίοδο μετά την Εποχή του Χαλκού όταν η Τήλος κυριαρχήθηκε διαδοχικά από Μινωίτες, Μυκηναίους και Δωριείς. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται στους αιώνες που προηγήθηκαν ως τη χρυσή εποχή της Τήλου. Ακόμη και τον 7ο αιώνα π.Χ., άποικοι από την Τήλο και τη Λίνδο (Ρόδος) εγκαταστάθηκαν στη Σικελία και ίδρυσαν την πόλη Γέλας.
Από τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., για τα επόμενα 200 χρόνια, η Τήλος υπήχθη στην Αυτοκρατορία των Σελευκιδών, στην Καρία και στη συνέχεια στην Πτολεμαϊκή Αίγυπτο υπό την επιρροή της Ρόδου, έως ότου, το 200 π.Χ., το νησί ενσωματώθηκε στη Ροδιακή συνομοσπονδία. Το νησί κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 42 π.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα από τους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους καταδεικνύουν την ακμή του νησιού μέχρι τον σεισμό του 551 στη Βηρυτό.
Για να φωτογραφίσω τις τοπικές γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές, αναζητώ πάντα εσωτερικούς χώρους, που διατηρούν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία και τη διακόσμηση του τόπου που επισκέπτομαι. Την ώρα της επίσκεψής μου, μια-δυο εβδομάδες πριν από το Πάσχα, η τουριστική περίοδος δεν είχε ξεκινήσει ακόμα, οπότε το νησί ήταν σχεδόν άδειο από κόσμο. Ο τοπικός πληθυσμός είναι πολύ μικρός (745 επίσημα, αλλά πρακτικά πολύ λιγότεροι). Ευτυχώς γνώρισα τους ανθρώπους του δήμου, που βοήθησαν στην αναζήτησή μου.
Βρήκαμε ένα σπίτι στα Λιβάδια, το κεντρικό λιμάνι του νησιού, με τα χαρακτηριστικά που ήθελα, που ανήκει σε μια πολύ ευγενική κυρία, που ταξίδεψε από άλλο νησί για να μας ανοίξει το σπίτι και να μπορέσουμε να κάνουμε τη φωτογράφιση. Ο τόπος είχε διατηρήσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα και, παρόλο που ζει κόσμος, υπήρχαν ελάχιστες σύγχρονες συσκευές και παρεμβάσεις, τις οποίες είτε αφαιρέσαμε είτε καλύψαμε.
Κατά τη διάρκεια του ρεπεράζ που έκανα με το αυτοκίνητο την πρώτη μέρα, μου άρεσε ο οικισμός Μικρό Χωριό και ήξερα ότι έπρεπε να κάνω μια φωτογραφία γύρω από αυτό το μέρος. Αυτή είναι η παλιά πρωτεύουσα του νησιού, η οποία εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά τον 15ο αιώνα από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, και έχει θέα στον κόλπο. Έχει εγκαταλειφθεί εντελώς από το 1960, οι κάτοικοί του άρχισαν να μετοικούν στο λιμάνι τη δεκαετία του 1930. Υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός άλλων οικισμών όπως τα Λεθρά, τα Γερά και τα Πάνω Μέρη που έχουν παρομοίως εγκαταλειφθεί.
Φυσικά, το γεγονός το χωριό εγκαταλείφθηκε του δίνει την απόκοσμη όψη του και σε κάνει να νιώθεις ότι μπήκες σε μια διαφορετική εποχή.
Το Μικρό Χωριό είναι εύκολα προσβάσιμο με αυτοκίνητο το οποίο μπορείτε να αφήσετε στην είσοδό του και στη συνέχεια να εξερευνήσετε με τα πόδια. Κατά τη θερινή περίοδο, υπάρχει ακόμη και ένα μικρό μπαρ εντός του οικισμού, που προσφέρει στον επισκέπτη μια μοναδική εμπειρία κάτω από τα αστέρια.
Ένα μέρος που δεν πρέπει να χάσετε κατά την επίσκεψή σας.
ΤΟ ΞΕΡΑΤΕ; \\
Το νησί της Τήλου έχει ανεστραμμένο σχήμα «S» και έχει μήκος περίπου 14,5 χλμ, βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με μέγιστο πλάτος 8 χλμ και έκταση περίπου 61 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το νησί έχει ορεινό ασβεστολιθικό εσωτερικό, ηφαιστειακές πεδινές περιοχές, ελαφρόπετρες και κόκκινη άμμο λάβας, όπως ο βορειοδυτικός γείτονάς του η Νίσυρος. Υπάρχει αρκετό νερό από φυσικές πηγές και είναι πολύ γόνιμο και παραγωγικό. Οι ακτές του είναι γενικά βραχώδεις ή βοτσαλωτές, αλλά υπάρχουν και αρκετές αμμουδιές.
Μία από αυτές τις παραλίες είναι η μεγάλη έκταση της Ερίστους, την οποία επισκέφτηκα μόνος μου κατά τη διάρκεια του ρεπεράζ. Βρήκα ενδιαφέρουσα τη βραχώδη γεωγραφία και επειδή ήθελα να έχω ένα μέρος δίπλα στη θάλασσα, σημαντικό χαρακτηριστικό οποιουδήποτε νησιού, σκέφτηκα ότι αυτό ήταν το μέρος για να κάνω μια τέτοια φωτογραφία. Η περίοδος που επισκέφτηκα είχε αέρα, κάτι που πρόσθεσε στον ενδιαφέροντα κυμματισμό της θάλασσας και στη συνολική αίσθηση της εικόνας.
Απόκτησε ένα τύπωμα από την Τήλο
Τοποθετήστε ένα έργο τέχνης από την Τήλο στο σπίτι ή το γραφείο σας, του βραβευμένου φωτογράφου Γιώργου Τατάκη. Όχι μόνο θα προσθέσετε ομορφιά και ενδιαφέρον στον χώρο σας, αλλά θα υποστηρίξετε και σημαντικό εθνογραφικό έργο. Δείτε τη συλλογή από την Τήλο εδώ.
Στα βορειοανατολικά της πεδιάδας του όρους «Προφήτης Ηλίας» βρίσκεται η πρωτεύουσα του νησιού, το Μεγάλο Χωριό, χτισμένο στις αρχές του 19ου αιώνα στους πρόποδες της αρχαίας πόλης της Τήλου. Τα αρχαϊκά ερείπια εκτείνονται μέχρι τη θέση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης, αφιερωμένης στον Πύθιο Απόλλωνα και την Πολιάδα Αθηνών, και το ενετικό Κάστρο, χτισμένο επάνω της. Στα δυτικά βρίσκεται το σπήλαιο Χαρκαδιό, όπου οι ανασκαφές το 1971 έφεραν στο φως νεολιθικά ευρήματα και οστά ενός νάνου ελέφαντα.
Ήθελα να κάνω μια φωτογραφία σε εκείνο το μέρος, με θέα το κάστρο. Οδηγώντας τριγύρω, βρήκα ένα μέρος με μερικά ερείπια του αρχαίου τείχους, το οποίο πίστευα ότι θα λειτουργούσαν καλά ως πρώτο πλάνο, καθώς το κάστρο ήταν στο βάθος.
ΓΩΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ \\
Βυζαντινή Περίοδος
Η Τήλος ακολούθησε τη Ρόδο στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μετά το θάνατο του Θεοδοσίου Α' και ήταν μέλος του στρατιωτικού Θέματος της Σάμου μεταξύ του 9ου και 14ου αιώνα.
Σταυροφόροι
Οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη ανέλαβαν τον έλεγχο της Τήλου το 1309, αποκαθιστώντας τα βυζαντινά κάστρα και χτίζοντας νέα για να αμυνθούν από τις επιδρομές των πειρατών. Εκκενώθηκε το 1470 καθώς οι Οθωμανοί άρχισαν την πολιορκία της Ρόδου και ο έλεγχος πέρασε στον Σουλεϊμάν Α' το 1522 όταν έπεσε η Ρόδος.
Οθωμανική κατοχή
Το 1523, η Τήλος κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και το νησί τέθηκε υπό το προνομιακό διοικητικό και φορολογικό σύστημα γνωστό ως «maktou». Χριστιανοί πειρατές λεηλατούσαν συνεχώς το νησί.
20ος αιώνας
Η οθωμανική κυριαρχία κράτησε μέχρι τις 12 Μαΐου 1912, όταν Ιταλοί ναυτικοί αποβιβάστηκαν στον κόλπο της Ερίστου κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού πολέμου. Στη συνέχεια, η Τήλος έγινε μέρος της ιταλικής κατοχής του Isole Italiane dell'Egeo. Μετά την ιταλική ανακωχή της 8ης Σεπτεμβρίου 1943, η Τήλος καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα και το 1948 εντάχθηκε στην Ελλάδα μαζί με όλα τα Δωδεκάνησα. Από το 1948, ο πληθυσμός του νησιού μειώθηκε ραγδαία, καθώς πολλοί από τους κατοίκους μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Αυστραλία.
Στα τέλη του 2018 η Τήλος έγινε το πρώτο νησί της Μεσογείου που λειτουργεί αποκλειστικά με αιολική και ηλιακή ενέργεια. Πριν από αυτό, η Τήλος είχε ένα υποθαλάσσιο καλώδιο που τη συνέδεε με την Κω μέσω Νισύρου. Αυτό δεν ήταν ικανό να αντιμετωπίσει τον μεγάλο πληθυσμό του καλοκαιριού και συχνά κατέρρεε.
Η πληθώρα των βουνών και των λόφων, καθώς και τα απομεινάρια αρχαίων οικισμών τα οποία συνεχώς συναντούσα, με ενέπνευσαν επίσης να δημιουργήσω κάποιες σχετικές φωτογραφίες.
Πήγα, λοιπόν, τις κυρίες σε κάποια απόκρημνα μέρη, μια αρκετά θυελλώδη μέρα, και παρόλο που βρισκόμασταν σε μια δύσβατη βόλτα, καταλήξαμε σε μερικές ενδιαφέρουσες φωτογραφίες!
Κάναμε την τελική φωτογραφία, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα, στην κορυφή ενός γραφικού οροπεδίου ανάμεσα στα βουνά της Τήλου. Ένα δέντρο ήταν ο μόνος κάτοικος εκείνου του τοπίου, οπότε του φέραμε παρέα.
Η Τήλος είναι ένα μικρό, αλλά όμορφο νησί, με πολύ ευγενικούς και φιλόξενους κατοίκους. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι από το εξωτερικό, ειδικά από το Ηνωμένο Βασίλειο, που επέλεξαν αυτό το νησί ως μόνιμη κατοικία τους και γνώρισα πολλούς από αυτούς κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήμουν εκεί. Ένα μέρος που θα επισκεπτόμουν ξανά θα ήταν το Μικρό Χωριό, ώστε να δω το μπαρ που βρίσκεται εκεί, το οποίο έχασα αυτή τη φορά!
* Ο Γάιος Πλίνιος Σεκούνδος (μ.Χ. 23/24 – 79), αποκαλούμενος Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ήταν Ρωμαίος συγγραφέας, φυσιοδίφης και φυσικός φιλόσοφος, ναυτικός και στρατιωτικός διοικητής της πρώιμης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και φίλος του αυτοκράτορα Βεσπασιανού. Έγραψε την εγκυκλοπαιδική Naturalis Historia (Φυσική Ιστορία), η οποία έγινε πρότυπο έκδοσης για εγκυκλοπαίδειες. Πέρασε τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο του μελετώντας, γράφοντας και ερευνώντας φυσικά και γεωγραφικά φαινόμενα στο πεδίο.
++