Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του φωτός είναι πιθανώς το νούμερο ένα στη λίστα εκμάθησης φωτογραφίας. Το φως είναι το μόνο στοιχείο που χρησιμοποιείς για να δημιουργήσεις μια φωτογραφία. Αυτός είναι ο λόγος που ονομάζουμε την τέχνη «φωτογραφία». Δηλαδή την γραφή με το φως. Ανεξάρτητα από το πόσο δυνατό είναι το θέμα σου, αν δεν φωτίζεται σωστά, η σκηνή δεν μπορεί να δώσει μία φωτογραφία.
Κατανοώντας το πώς λειτουργεί το φως. Ένας οδηγός για εξαιρετική φωτογραφία.
Όταν κάνουμε μια φωτογραφία, πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη την πηγή ή τις πηγές φωτός μας, καθώς και τα χαρακτηριστικά και τις ποιότητές τους. Αυτό το κάνουμε αξιολογώντας το αποτέλεσμα των πηγών φωτός στα θέματά μας. Ωστόσο, πρέπει να καταλάβουμε εκ των προτέρων πώς συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κάθε πηγής φωτός επηρεάζουν αυτά τα αποτελέσματα, για να μπορούμε να τα ελέγξουμε.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν μόνο τρία χαρακτηριστικά που πρέπει να λαμβάνεις υπόψη για κάθε πηγή φωτός. Κατανοώντας βαθιά αυτές τις τρεις λειτουργίες του φωτός, θα είσαι σε θέση να φωτίσεις τις πιο περίπλοκες σκηνές που μπορείς να φανταστείς. Αυτό ισχύει τόσο για το διαθέσιμο/φυσικό φως όσο και για τα φώτα στούντιο.
Προμηθεύσου το βιβλίο του Γιώργου Τατάκη, «Throw away your camera & become a photographer»
⭐⭐⭐⭐⭐ 5-star review from Readers' Favorite
Τύποι πηγών φωτός και ιεραρχία φωτός.
Ας συζητήσουμε εν συντομία τι μπορεί να είναι μια πηγή φωτός. Μια πηγή φωτός μπορεί να είναι οτιδήποτε παράγει άμεσα ή έμμεσα φως που φωτίζει τα θέματά σου στο κάδρο σου. Η πηγή μπορεί να είναι είτε φυσική είτε τεχνητή. Με τον όρο φυσικό φως εννοούμε γενικά τον ήλιο, αν και μπορούμε να εννοούμε και το φεγγάρι, αυτό όμως συνήθως δεν αρκεί για να φωτιστεί φωτογραφικά μια σκηνή. Με τον όρο άμεσο φυσικό φως λοιπόν, εννοούμε τον ήλιο, αλλά συμπεριλαμβάνουμε και οποιαδήποτε πηγή που είναι η κύρια πηγή φωτός μας που φωτίζεται από τον ήλιο. Αυτά είναι τα σύννεφα, ένα παράθυρο, μια πόρτα και ούτω καθεξής. Με τον όρο έμμεσο φως, εννοούμε το φως που φωτίζει το θέμα μέσω της αντανάκλασης και μπορεί να είναι είτε φυσικό είτε τεχνητό. Μερικά παραδείγματα έμμεσου φωτός είναι το φως που προέρχεται από ανακλαστήρες, τοίχους, καθρέφτες και ούτω καθεξής. Με τον όρο τεχνητό φως, εννοούμε πηγές που είναι ανθρωπογενείς. Αυτά μπορεί να είναι φώτα στούντιο, λαμπτήρες, επιγραφές νέον, κεριά και ούτω καθεξής. Το τεχνητό φως μπορεί επίσης να είναι άμεσο ή έμμεσο όπως εξηγήθηκε παραπάνω.
Πρέπει επίσης να καταλάβεις την ιεραρχία των πηγών φωτός στη σκηνή σου, όταν έχεις διαθέσιμες περισσότερες από μία πηγές φωτός (άμεσες ή έμμεσες). Αυτή η ιεραρχία υπαγορεύεται από την ποσότητα της φωτεινότητας που παρέχει κάθε πηγή φωτός στο θέμα σου. Το φως που παρέχει την περισσότερη, είναι το πρωτεύον φως, το επόμενο είναι το δευτερεύον και ούτω καθεξής. Πρέπει να τοποθετήσεις το θέμα σου με τρόπο που να συμπληρώνεται και να προσδιορίζεται κυρίως από την κύρια πηγή φωτός σου και στη συνέχεια να χρησιμοποιείς τις υπόλοιπες ως βοηθητικές πηγές. Ένας τρόπος για να το κάνεις πιο εύκολα, ειδικά όταν χρησιμοποιείς φωτισμό στούντιο, είναι να εξαλείφεις όλες τις πηγές φωτός εκτός από μία κάθε φορά, για να αποφασίζεις για την ακριβή θέση του.
Η μηχανική του φωτός. Ο νόμος του αντίστροφου τετραγώνου.
Μην ανησυχείς, δεν πρόκειται να μπω στα μαθηματικά του φωτός. Για όποιον ενδιαφέρεται, μπορεί να το ψάξει στο google και να μάθει περισσότερα. Αντίθετα, θα προσπαθήσω να εξηγήσω τις πρακτικές συνέπειες αυτού του νόμου και πώς εφαρμόζεται στη φωτογραφία. Αυτός ο νόμος δίνει τη λύση σε δύο από τα τρία χαρακτηριστικά του φωτός όπως συζητήθηκε παραπάνω.
Επομένως, αυτές οι δύο πτυχές είναι (α) το μέγεθος και (β) η απόσταση της πηγής φωτός σε σχέση με το θέμα στο κάδρο σου. Σε κάθε φωτογραφία που κάνεις, πρέπει να αντιλαμβάνεσαι τον αριθμό των πηγών φωτός, φυσικές ή τεχνητές, άμεσες ή έμμεσες. Για καθεμία από αυτές τις πηγές, πρέπει λαμβάνεις υπόψιν την απόστασή τους από το θέμα σου και το μέγεθός τους.
Κάθε ένα από αυτά τα δύο στοιχεία παίζει πρωταρχικό ρόλο στο κοντράστ του θέματός σας και στο πόσο μακριά φτάνει αυτό το φως στη σκηνή σας. Αυτό το τελευταίο φαινόμενο είναι αυτό που ονομάζουμε falloff.
Falloff ή εξασθένηση
Έτσι, πιο τυπικά, το falloff του φωτός είναι η μείωση του φωτισμού με την απόσταση. Αυτό ονομάζεται επίσης εξασθένηση, αλλά χρησιμοποιούμε κυρίως τον όρο falloff στη φωτογραφία.
Αν το καλοσκεφτείς, αυτή η έννοια μπορεί να θεωρηθεί κοινή λογική. Εάν διαβάζεις ένα βιβλίο και φωτίζεις το δωμάτιο με ένα κερί, θα είναι πολύ πιο εύκολο να διαβάσεις το βιβλίο αν το κερί βρίσκεται στον ώμο σου παρά αν το κερί βρίσκεται σε ένα τραπέζι πέντε μέτρα μακριά.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον μαθηματικό νόμο, όταν διπλασιάζεις την απόσταση της πηγής, παίρνεις το 1/4 του φωτισμού και ούτω καθεξής (θυμάσαι το «τετράγωνο» στο νόμο που συζητάμε;)
Η εφαρμογή του falloff στη φωτογραφία και αυτό που πρέπει να κρατήσουμε εδώ είναι ότι εάν η πηγή φωτός είναι πολύ μακριά από τη σκηνή σου, τότε το μεγαλύτερο μέρος της σκηνής θα φωτίζεται ομοιόμορφα. Μια πηγή φωτός που είναι μακριά για παράδειγμα είναι ο ήλιος. Η επιφάνεια της Γης, όπου θα λάβει χώρα η σκηνή σου, είναι πολύ μακριά από τον ήλιο, επομένως κάθε σημείο στη σκηνή σου μπορεί να θεωρηθεί εξίσου μακριά από τον ήλιο. Επομένως θα λάβει τον ίδιο φωτισμό. Δες την παρακάτω εικόνα.
Ας συζητήσουμε επίσης πώς το μέγεθος της πηγής φωτός επηρεάζει το falloff. Αυτός είναι ουσιαστικά ο ίδιος παράγοντας με την απόσταση, αλλά το χρησιμοποιούμε απλώς για να κατανοήσουμε την εφαρμογή του νόμου του αντίστροφου τετραγώνου στη φωτογραφία. Αυτό συμβαίνει επειδή αναφερόμαστε στο μέγεθος της πηγής σε σύγκριση με το συγκεκριμένο θέμα μας. Όχι το απόλυτο μέγεθος πηγής αυτό καθεαυτό.
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του κεριού, σκέψου τώρα το μέγεθος της φλόγας του κεριού. Όσο πιο κοντά είναι το κερί στο βιβλίο σου, τόσο μεγαλύτερη είναι η φλόγα του σε σύγκριση με το βιβλίο.
Έτσι αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη πηγή φωτός ως μια πηγή που είναι πιο κοντά και μια μικρότερη πηγή πιο μακριά. Επομένως, όσο μεγαλύτερη είναι η πηγή φωτός, τόσο μεγαλύτερο είναι το falloff.
Σκέψου την ίδια σκηνή παραπάνω τη νύχτα, φωτισμένη από ένα τεχνητό softbox, τοποθετημένο κοντά στο θέμα στο δεξιότερο άκρο του κάδρου. Αυτή τη φορά τα θέματα κοντά στην πηγή φωτός λαμβάνουν περισσότερο φωτισμό από τα υπόλοιπα θέματα.
Κοντράστ και παραδείγματα πηγών φωτός στη σκηνή.
Η απόσταση, επομένως και το μέγεθος της πηγής φωτός, παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην αντίθεση (κοντράστ) και την ένταση των σκιών του θέματος.
Μπορείς εύκολα να το σκεφτείς ως εξής: Όσο μεγαλύτερο είναι το falloff, τόσο λιγότερη αντίθεση και ένταση στις σκιές. Ή, όσο πιο κοντά και/ή μεγαλύτερη είναι η πηγή σε σύγκριση με το θέμα σου, τόσο λιγότερη αντίθεση και ένταση στις σκιές.
Ας σκεφτούμε τις πραγματικές εφαρμογές. Όταν έχουμε καθαρό ουρανό και η σκηνή μας φωτίζεται από τον ήλιο παρατηρούμε πόσο πυκνές είναι οι σκιές με μεγάλη αντίθεση. Αυτό δεν ισχύει όταν έχουμε μια συννεφιασμένη μέρα. Αυτό συμβαίνει επειδή η πηγή φωτός σε αυτή την περίπτωση είναι τα σύννεφα. Έτσι έχουμε τώρα μια τεράστια πηγή φωτός, πολύ πιο κοντά στα θέματα. Οι σκιές εξαλείφονται και η εικόνα είναι πολύ πιο φλατ. Αυτό συνήθως θεωρείται πιο κολακευτικό για τα πορτρέτα. Έτσι, βλέπεις στα στούντιο ότι οι φωτογράφοι χρησιμοποιούν συνήθως softboxes ή ομπρέλες μπροστά από τα φώτα. Αυτά τα εργαλεία που διαμορφώνουν το φως κάνουν την πηγή μεγαλύτερη, μειώνοντας επομένως την αντίθεση του αποτελέσματος. Ομοίως, μπορεί να δεις φωτογράφους που χρησιμοποιούν φλας να το στρέφουν προς έναν τοίχο ή το ταβάνι. Αυτό που που προσπαθούν να κάνουν είναι να μετατρέψουν τον τοίχο ή το ταβάνι σε πηγή φωτός. Επομένως, θα έχουν μια μεγάλη πηγή που θα παρέχει λιγότερη αντίθεση στο θέμα τους.
Οι διαχυτές φλας (καπάκια που προστίθενται πανω στο φλας) ή το να στρέφει κανείς το φλας προς τον ουρανό, είναι δύο ανόητα πράγματα που κάνουν άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν τη μηχανική του φωτός. Στην πρώτη περίπτωση, έχεις πάνω κάτω το ίδιο μέγεθος πηγής φωτός, επομένως δεν υπάρχει καμία διαφορά. Στη δεύτερη περίπτωση, προσπαθείς να αντανακλάσεις το φως στον ουρανό που είναι επιστημονική φαντασία. Η σκηνή σε αυτή την περίπτωση φωτίζεται μόνο από την άκρη του φλας, επομένως έχεις ακόμα μεγαλύτερη αντίθεση αφού έχεις μικρύνει περισσότερο την πηγή σου, συν ότι αδειάζεις την μπαταρία γρήγορα αφού χρειάζεται πολύ περισσότερη ισχύς για να πετύχεις το ίδιο αποτέλεσμα. Βλέπεις; αν σκεφτείς απλώς τον νόμο του αντίστροφου τετραγώνου, μπορείς να λύσεις οποιαδήποτε φωτιστική κατάσταση!
Το τρίτο χαρακτηριστικό του φωτός. Η προσπίπτουσα γωνία.
Η τελευταία πτυχή που πρέπει να γνωρίζουμε για κάθε πηγή φωτός, ειδικά για την κύρια πηγή, είναι η γωνία με την οποία το φως φωτίζει τα θέματά σας.
Μια διαφορετική γωνία πηγής φωτός παρέχει μια διαφορετική στυλιστική προσέγγιση. Οι διαφορετικές γωνίες δημιουργούν πιο επίπεδες ή δραματικές φωτογραφίες. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν το φως χτυπά διαφορετικά επίπεδα των θεμάτων σου, σμιλεύει διαφορετικά την φόρμα που φωτίζει. Μην ξεχνάς ότι το φως είναι το μόνο μέσο που δημιουργεί μια φωτογραφική εικόνα μέσα στον αισθητήρα ή το φιλμ της μηχανής σου.
Δεδομένου ότι ζούμε σε έναν τρισδιάστατο κόσμο, πρέπει να λάβουμε υπόψη την οριζόντια γωνία της πηγής φωτός, καθώς και την κατακόρυφη. Εάν φανταστείς ότι το θέμα σου βρίσκεται μέσα σε μια φανταστική φούσκα, η πηγή φωτός μπορεί να βρίσκεται σε οποιοδήποτε σημείο αυτής της φούσκας και να φωτίζει το θέμα από διαφορετική γωνία.
Έτσι, η οριζόντια γωνία θα ήταν όταν μετακινούμε την πηγή φωτός κατά μήκος των ισημερινών γραμμών αυτής της φούσκας, ενώ η κατακόρυφη γωνία θα ήταν όταν μετακινούμε την πηγή κατά μήκος των μεσημβρινών γραμμών της φυσαλίδας.
Μπορούμε εύκολα να σκεφτούμε ότι η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι η οριζόντια γωνία είναι ένας «επιλογέας δραματικότητας», με την έννοια ότι ελέγχει πόσο δραματικό φαίνεται το αποτέλεσμα, ενώ η κατακόρυφη γωνία είναι ένας επιλογέας για να ελέγχει κατά κάποιον τρόπο τη «φυσικότητα» του θέματος.
Οριζόντια γωνία
Η παρακάτω εικόνα δείχνει πώς λειτουργεί αυτός ο επιλογέας για την οριζόντια γωνία, από 0 έως 90 μοίρες, με 0 μοίρες να σημαίνει ότι το φως βρίσκεται πίσω από τον φωτογράφο και 90 μοίρες όταν το φως βρίσκεται στο πλάι του θέματος.
Έτσι, όταν η πηγή φωτός βρίσκεται πίσω από τον φωτογράφο, δηλαδή 0 μοίρες, το θέμα σου θα φαίνεται πιο επίπεδο και λιγότερο δραματικό. Ενώ όταν η πηγή φωτός χτυπά το θέμα σου από το πλάι, δηλαδή 90 μοίρες, το θέμα σου δεν φαίνεται πια επίπεδο και είναι πολύ πιο δραματικό. Δες τα παραδείγματα παρακάτω. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος, όλα εξαρτώνται από το αποτέλεσμα που θες να πετύχεις. Μερικές φορές, αν και μια επίπεδη εικόνα φαίνεται λιγότερο δραματική, μπορεί να είναι πιο κολακευτική σε ένα πορτρέτο.
Οπίσθιος φωτισμός
Η οριζόντια γωνία θα μπορούσε επίσης να είναι πάνω από 90 μοίρες, έως και 180. Αυτό θεωρείται οπίσθιος φωτισμός. Αυτό το φως χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει μια πιο ατμοσφαιρική εμφάνιση, συμπεριλαμβανομένων των σιλουετών. Όσον αφορά στη γωνία, μπορείς να έχεις σιλουέτες είτε μερικώς φωτισμένα θέματα.
Μπορείς επίσης να χρησιμοποιήσεις έναν οπίσθιο φωτισμό ως δευτερεύουσα πηγή φωτός, στην περίπτωση που χρησιμοποιείς επίσης έναν fill-in φλας ή κάποια άλλη κύρια πηγή για να φωτίσεις το κύριο θέμα σου ή ακόμα και για να δημιουργήσεις ένα φως στεφάνης (rim light) στο περίγραμμα του θέματός σου και να το διαχωρίσεις από το φόντο.
Κατακόρυφη γωνία
Η κατακόρυφη γωνία της πηγής φωτός κατά κάποιο τρόπο υπαγορεύει πόσο φυσική φαίνεται η εικόνα. Και πάλι, δεν υπάρχει σωστό ή λάθος εδώ, όλα εξαρτώνται από το αποτέλεσμα που θες να πετύχεις. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι έχουμε συνηθίσει περισσότερο να βλέπουμε τον κόσμο με φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, επομένως ο εγκέφαλός μας λαμβάνει ως πιο «φυσικό» το φως που πέφτει ένα θέμα σε κάθετη γωνία ίσως μεταξύ 30-50 μοιρών. Όλες οι άλλες γωνίες δίνουν ένα είδος αφύσικης, ανήσυχης εμφάνισης. Το φως που έρχεται από πολύ μεγάλη γωνία δημιουργεί σκιές στα μάτια και τη μύτη, ενώ το φως που προέρχεται από κάτω δημιουργεί σκιές πάνω από τα φρύδια κ.λπ. Θυμίσου πώς πολλοί βάζουν έναν φακό στο πηγούνι τους να τους φωτίζει προς τα πάνω για να τρομάξουν τους άλλους; Αυτό είναι το αποτέλεσμα.
Επίλογος
Εάν κατανοήσεις τη μηχανική του φωτός, η φωτογραφία σου θα βελτιωθεί σημαντικά. Κατανοώντας σε βάθος αυτόν τον οδηγό, θα είσαι σε θέση να λύσεις οποιαδήποτε κατάσταση φωτισμού, είτε με φυσικό είτε με τεχνητό/στούντιο φωτισμό.
Συνοψίζοντας, τώρα πρέπει να είσαι σε θέση να κατανοείς το πόσες πηγές φωτός φωτίζουν τη σκηνή σου, είτε άμεσα είτε έμμεσα, και να ξέρεις ποιο φως ή φώτα είναι τα κύρια στη σκηνή.
Στη συνέχεια, πρέπει να κατανοήσεις και τα τρία χαρακτηριστικά κάθε πηγής φωτός, δηλαδή την απόσταση από το θέμα, το μέγεθός τους και τη γωνία με την οποία πέφτουν στο θέμα.
Ξέρω ότι είναι πολλά να απορροφήσεις με τη μία, αλλά ξεκίνα την εξάσκηση και επέστρεφε σε αυτό το κείμενο για να κατανοήσεις καλύτερα ορισμένα από τα μέρη του. Μια καλή άσκηση είναι να τοποθετήσεις ένα αυγό σε ένα τραπέζι. Χρησιμοποίησε ένα επιτραπέζιο φωτιστικό ως πηγή φωτός και πειραματίσου με όλες τις διαφορετικές επιλογές. Υπόσχομαι ότι όλα θα βγάζουν περισσότερο νόημα μετά από αυτήν την άσκηση.
++
Προμηθεύσου το βιβλίο του Γιώργου Τατάκη, «Throw away your camera & become a photographer»
⭐⭐⭐⭐⭐ 5-star review from Readers' Favorite
